Naar de Bisschopsstad

201. Rijn 06: Werkhoven - Utrecht at EveryTrail

Alweer een klassieker, die langs de Kromme Rijn van Werkhoven naar Utrecht voert. We passeren diverse kastelen en landgoederen. Het gebied was blijkbaar populair zo onder de rook van de Utrechtse bisschop.

We beginnen bij kasteel Hardenbroek (zie vorige wandeling) en komen dan al gauw bij Kasteel Beverweerd. Op het landgoed staat een opgewit gebouw en in de 13de eeuw stond hier ook al een kasteel. Via de De Zweder Van Zuijlens en de Nassaus en de Van Heeckerens kwam het uiteindelijk in handen van Quakers die het overwitten en daarna in handen van een club voor oudere vegetariërs met geldgebrek. Kortom 't is even afwachten hoe het verder moet (2014).

We lopen door naar Odijk. Op zich is Odijk niet zo interessant maar wel het dorpje Vechten, waarvan de geschiedenis tot in de romeinse tijd terug gaat. De Rijn was een belangrijke transportverbinding. De romeinen bouwden hier wellicht hun versterkingen. Al lopend merk je er overigens niets van. We lopen verder langs Bunnik en komen langs kasteel Cammingha. Het is meer een versterkte boerderij, maar wel weer heel oud. Het ligt vlakbij het landgoed Nienhof waar vroeger een klooster was met boerderijen. Nu is het een centrum voor excursies rond de Kromme Rijn.

We blijven het jaagpad volgen. Jagen deed je met een boot en het was een veel geriefelijkere manier van reizen dan over de modderpaden ploeteren naar Utrecht en Wijk bij Duurstede. We passeren nu drie Kastelen:

Rhijnauwen: Het dateert ook uit de 13de eeuw en werd als ridderhofstad bewoond door vele adellijke families. Nu is er een jeugdherberg en een Theehuis waar ik ruim 40 jaar geleden mijn huwelijks diner heb gebruikt (nostalgie dus). Het Fort Rhijnauwen ligt hier vlakbij en maakt deel uit van de Hollandse Waterlinie

Oud Amelisweerd: Ook een 13de eeuwse hofstad met Nieuw Amelisweerd. In 1672 volledig verwoest, en herbouwd. Er komt nu een museum van de Armando collectie die in Amersfoort gedeeltelijk door brand werd verwoest.

Nieuw Amelisweerd: is ook oud, en is uiteindelijke verbouwd tot appartementen  na jarenlang door krakers te zijn bewoond. De aangelegde bossen met een heuse berg (Engelse werk) met sneeuwklokvelden en bosanemonen rond Amelisweerd zijn het uitgangscentrum voor Utrecht en vooral voor hun studenten, want De Uithof ligt er vlak achter. Door de kromheid van de Rijn, zie je mijn Alma Mater iedere keer onder een andere hoek aan je oog voorbij trekken.

Via de terreinen van Maarschalkerweerd en de Lunettenketen (ook voor de waterlinie) komen we langs het nieuwe Stadion Galgenwaard (DOS, FC Utrecht, Elinkwijk) en betreden het zuidpuntje van de oude stad Utrecht. Via de Oude Gracht en de werven lopen we richting Dom (zie stadswandeling). Wat opvalt zijn de oneindige hoeveelheid fietsen die de binnenstad ontsieren. Maar de stad is oud en heeft ontelbare monumenten, waarvan de Dom het toppunt en de Neudeflat het dieptepunt is.

We lopen door Hoog Catherijne vanaf het Vredenburg, waar het krap 40 jaar oude muziekcentrum is omgetoverd in een kolossaal prestigieus gebouw.  Door het verouderde winkelcentrum, lopen we naar het NS station, dat nu al voor de 4de keer geloof ik wordt vernieuwd.

Van Nederrijn naar Kromme Rijn

200. Rijn 05: Elst(Ut) - Werkhoven at EveryTrail

Een prachtige wandeling die voert langs de plaatsen Amerongen en Wijk bij Duurstede. Allebei plaatsen met een prachtige historie. 

Als we Elst verlaten lopen we rechtstreeks de Amerongse Bovenpolder in. Van oktober tot april kun je erin (anders de Rood Witte route nemen). Het is daar echt ruig en je hebt je hoge schoenen nodig, maar prachtig. We lopen door vlakte zo naar een van de mooiste kastelen van Nederland: Amerongen. In 1286 stond er al een kasteel. In het rampjaar (1672) is het volledig verwoest door de Fransen. In het boek van Luc Panhuysen wordt op een prachtige manier verwoord hoe het kasteel aan zijn einde kwam, maar zijn Heer en Vrouwe de dans ontsprong. Het kasteel is volledig herbouwd en is nu een Unesco juweel.

Vanaf het kasteel lopen we opnieuw de bovenwaard in om aan te komen op de dijk, die hier al Lekdijk heet, terwijl de Nederrijn er langsstroomt. We passeren de Amerongse stuwen en na ruim 6km belanden we in Wijk bij Duurstede (Dorestad). Omdat hier de Lek zich van de Rijn afsplitstte, stond Wijk in het midden van een belangrijk handelsknooppunt: Lek, Rijn en Almere. De laatste verbinding liep naar de Zuiderzee en daarmee was er een zeeverbinding. Vanaf de zesde eeuw was Dorestad rijk en machtig en dat duurde tot 1122. Toen werd de Rijn afgedamd en verzandde de boel volledig. Tiel nam het stokje over en Wijk werd tweederangs.

De Romeinse geschiedenis van Wijk is moeilijk te achterhalen. Er zijn vondsten gedaan zoals de beroemde speld (Fabula van Dorestad). Dus ja, Wijk was belangrijk, maar echte grote Romeinse vondsten....

Tijdens de wandeling wordt het meteen duidelijk dat de Rijn versmalt tot een nietig stroompje: De Kromme Rijn. Maar goed nieuws: er loopt een prachtig pad langs wat doorgaat tot Utrecht. Het ene na het andere landgoed met kasteel of landhuis komt voorbij. Een mooi voorbeeld vormt Cothen, een typisch Kromme Rijn dorp met zijn kasteel Rhijnestein. Het dateert al vanaf de 13de eeuw. In 1368 ontvoerde Jan Rijnestein  Parijse edelsmeden voor flink losgeld. De bisschop van Utrecht maakte  een einde aan Jan's praktijken toe onze roofridder 't Goy (bij Houten) in 1396 plunderde. 

Vanaf Cothen loopt er een mooi pad door de Ossenwaard naar Werkhovens Hardenbroek en daar woonde ook al in 1311 zijn eerste Heer Gijsbert. Je kunt er nu vrij rondlopen. Mooi dus.

Door de Gelderse Vallei en de Plantage

199. Rijn04: Wageningen - Elst (Ut) at EveryTrail

Eigenlijk een klassieker deze wandeling. Ik heb stukken van deze route al vier keer gemaakt en het blijft een boeiende tocht door de vallei en de plantages. We beginnen aan het uiterste randje van de veluwezoom. Ik dacht dat het oip de Wageningse Berg gedaan was, maar het gaat nog even door. Onder Wageningen is het dan echt afgelopen, we moeten de vallei in, maar dat is geen straf want de uiterwaarden zijn prachtig.

Omdat Wageningen die heuvel heeft, is de bewoning hier heel oud. Er zijn hier kleine hoeveelheden romeinse restjes gevonden, maar het echte werk begint in de Middeleeuwen. In 1263 had Wageningen al stadsrechten en werd er gewoond om en nabij de Holleweg, die er nog steeds is. Verder is Wageningen vooral beroemd om zijn Vrede in 1945 (Hotel de Wereld en Bernhard) en zijn landbouwhogeschool. Tegenwoordig heet het universiteit, en dat is terecht want het is een hoogwaardig instituut. waar de modernste landbouwtechnologieen worden uitgedokterd. Je ziet wel een verschuiving naar de microscoop, maar plantjes en gewassen blijven belangrijk. Zo'n 30% van de bevolking heeft wel iets met de universiteit.

We lopen verder door de vallei, waar ooit de Maas doorliep. Nu vormt het de grens tussen Gelderland en Utrecht. We lopen langs de Blauwe Kamer, een prachtig, maar beperkt toegankelijk natuurgebied wat tegen de Grebbeberg aan schuurt. En natuurlijk ook hier de werken van de Nieuwe Hollandse waterlinie. Als je aan de voet van de Grebbeberg staat zijn nog vele sluizen te bewonderen. Het systeem is maar een paar keer gebruikt in WOII. Zowel de Nederlanders aan het begin als de Duitsers aan het eind van de oorlog wilden hun vijanden tegenhouden. IJdele hoop zo bleek.

We passeren Rhenen met haar trotse Cunera toren (helaas in de steigers 2014), maar met een mooie geschiedenis (zie het verhaal). Vanaf Rhenen lopen we wat meer de bossen iets verder van de Rijn af. We lopen op de zuidflank van de Utrechtse heuvelrug: Plantage Willem III. In 1853 werd door de familie Ruys op de warme zuidhellingen een tabaksplantage aangelegd. Je vindt in de omgeving nog overal droogschuren en de merknamen als Panter en Schimmelpenninck spreken tot de verbeelding. Het doet Zuid Europees aan wanneer je hier over de vlakte loopt. Heel bijzonder daar tussen Remmerden en Elst.

Bij Elst dalen we af naar de rivier en komen bij de molen de Wissel. Elst is een typisch lintdorp midden in de bible belt met veel streng gelovigen dus.